شاموت ها

کلمه شاموت در اصل یک کلمه آلمانی است و به بخشی از مواد اولیه (شامل: خاک رس پلاستیک، کائولن، رس فلینت، بنتونیت، خاک نسوز) که از قبل پخته شده و بعدا با مواد خام مخلوط می‌شود شاموت می‌گویند. شاموت یک خاک نسوز مقاوم در برابر حرارت است. شاموت می‌تواند گرما و انرژی حرارتی را به‌خوبی در خود ذخیره کند و آن را به‌صورت ضعیف‌تری هدایت کند، این بدان معنی است که خاک نسوز می‌تواند به‌عنوان یک مادۀ عایق در مناطق بسیار گرم مانند کوره‌های لازم برای پردازش انواع فلزات نیز استفاده شود.شاموت یا خاک نسوز یک مادۀ خشک با درصد ترک‌خوردگی و شکستگی زیاد است از همین رو باید در هنگام پردازش و تبدیل آن‌ها به آجر شاموتی و غیره دقت کرد؛ زیرا در صورت کوچک‌ترین اشتباه ممکن است مواد ترک برداشته یا بشکنند.

از آنجایی‌ که آجرهای شاموتی در برابر حرارت و آتش مقاوم هستند، در ساخت‌وسازهای نسوز که نیازمند ذخیره و انتشار گرما تا دمای بسیار بالایی هستند نظیرِ کوره‌های ذوب و ریخته‌گری شیشه و آهن‌آلات مورد استفاده قرار می‌گیرند. مقاومت دمایی بالا و حفظ دما آجرهای شاموتی به‌ کار رفته در بدنۀ کوره‌های ریخته‌گری امکان ذوب آسان شیشه و آهن‌آلات را برای تسریع در روند تولید به شما می‌دهند.

مهم‌ترین خاصیت آجرهای شاموتی نسوز مقاومت آن‌ها در برابر حرارت است. آجرهای شاموتی به‌راحتی می‌توانند تا دمای 1400 درجۀ سانتی‌گراد را تحمل کنند. خاک رس به‌ کار رفته در آجرهای شاموتی یک ذخیره‌کننده حرارت عالی است. درعین‌حال، رس و اکسید موجود در این آجرها مقاومت بالا در برابر آتش از خود نشان داده و حرارت را تحت کنترل قرار می‌دهد.

آجرهای شاموتی علاوه بر عملکرد محافظتی خود، گرمای آتش را جذب کرده و آن را ذخیره می‌نمایند و پس از تضعیف کردن میزان درجۀ آن را در مدت‌زمان معینی آزاد می‌کنند. همین ویژگی آجرهای شاموتی سبب می‌شود تا شومینه هنوز بعد از ساعاتی گرم بماند.

پردازش چندمرحله‌ای خاک رس در حین تولید آجرهای شاموتی و همچنین خاصیت غیر اشتعال‌پذیری آجرهای شاموتی سبب عملکرد محافظتی و همچنین افزایش طول عمر این آجر در مقایسه با سایر مدل‌ها شده است.

خاصیت ضد اشتعال‌پذیری آجر شاموتی سبب شده است تا آجرهای شاموتی یک گزینۀ مناسب برای استفاده در نمای بیرونی و داخلی ساختمان باشند؛ زیرا این آجرها علاوه بر جلوگیری از آتش‌سوزی‌های احتمالی که می‌تواند در اثر حرارت زیاد در ترکیب با مواد قابل اشتعال ایجاد شوند، سبب حفظ دمای داخلی خانه نسبت به بیرون در فصل‌های سرد و گرم نیز می‌شوند. همین ویژگی باعث شده تا آجر شاموتی به عنوان یکی از بهترین آجر های برای ساختمان شناخته شود.

آجرهای نسوز شاموتی قسمت اعظم گرمای تولیدشده را جذب و در مدت‌زمان طولانی به‌طور یکنواخت در هوا آزاد می‌کنند، به‌طوری‌ که حتی پس از خاموش شدن آتش به گرم کردن محیطی که در آن استفاده‌ شده‌اند ادامه می‌دهند. همین امر سبب می‌شود تا اجرهای شاموتی در ساخت انواع شومینه، منقل، فرهای پیتزا و غیره استفاده شوند.

رس و اکسید آلومینیوم به ‌کار رفته در آجرهای شاموتی، آن‌ها را برای استفاده در محیط‌های گرم از قبیل کوره‌های ساخت آجر و زغال که نیازمند کنترل دمایی بالا هستند نیز بسیار مناسب کرده ‌است؛ زیرا آجر خام و زغال برای آماده‌سازی نهایی نیاز به ‌قرار گرفتن در معرض آتش در دمای بالا دارند؛ از همین رو این مواد برای آماده شدن قبل از ورود به چرخۀ خرید باید در کوره قرار گیرند.

خاک رس منبسط‌ شدۀ به‌ کار رفته در آجرهای شاموتی غیر‌قابل احتراق است. هنگام استفاده از خاک رس در آجر شاموتی ابتدا با پردازش و پخت رس، آب موجود در آن را خارج می‌کنند. این امر علاوه بر ایمنی و دوام بیشتر آجرهای شاموتی، سبب مقاومت آن‌ها  در برابر آتش نیز می‌شود.

آجر شاموتی نوعی آجر نسوز است که از ترکیبات اکسید سیلیسیوم (SiO2) به میزان 50 تا 85%  و اکسید آلومینیوم (Al2O3) به میزان 10 تا 45% و همچنین مواد دیگری از قبیل اکسید‌های سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم، تیتانیوم و آهن با درصد‌های پایین‌تر ساخته می‌شود.تقسیم بندی این آجر بر اساس شکل، رنگ (کرم کم رنگ تا قهوه‌ای کم رنگ)، ابعاد، کاربرد و خواص آن می‌تواند متفاوت باشد اما تقسیم بندی آن بر اساس تولید و ساخت شامل پرس خشک، پرس نیمه خشک و پرس پلاستیک است.آجر نسوز شاموتی عموما وزنی در حدود 5/3 کیلوگرم و تحمل دمایی آن نیز حدود 1260 درجه است که دهانه‌های آن 50 (10 عدد دهانه)، 70 (12 عدد دهانه) و 90 (16 عدد دهانه) سانتی‌متر است.این آجر یکی از پرکاربردترین انواع آجر نما است که به دلیل زیبایی، استحکام و مقاومت در برابر حرارت و شرایط آب و هوایی نامساعد، مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته است. در این مقاله به بررسی ویژگی ها، مزایا و معایب آجر نما شاموتی خواهیم پرداخت.